Licht als effectief middel tegen insectenplagen
Wereldwijd wordt 20% van de oogstverliezen veroorzaakt door insectenplagen.
16 november 2023
Het Franse Ecophyto-plan heeft als doel het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen met 50% te verminderen tegen 2025.
Eén van de alternatieve bestrijdingsmethoden die worden onderzocht, is geoptimaliseerd lichtbeheer, dat veelbelovend lijkt. Enerzijds kan licht een direct effect hebben door de biologische cyclus van insecten of hun waarneming van de omgeving te verstoren. Anderzijds kan het veranderingen in de plantmetabolisme teweegbrengen, die een invloed hebben op de ontwikkeling van plagen.
Licht: meerdere directe invloeden op insectenplagen
De kwaliteit van het lichtspectrum
De effecten van lichtkwaliteit op insecten zijn afhankelijk van de soort en de golflengte in kwestie.
De kolonisatie van gewassen door plagen verloopt moeilijker onder bepaalde lichtomstandigheden. Ultraviolet (UV) licht is verreweg de meest bestudeerde golflengte. Onder licht met een tekort aan UV-stralen hebben insecten moeite met vliegen en verspreiden. Daarnaast hebben ze een lagere vruchtbaarheid en de levensduur van eieren wordt verminderd, zoals bij de mijt Neoseiulus womersleyi.
Andere golflengtes beïnvloeden eveneens de ontwikkeling en het gedrag van insecten. Het is aangetoond dat trips (Frankliniella occidentalis) worden aangetrokken door blauw, wit, blauw-violet, geel en UV-licht. Bovendien zijn groen-gele lichten belangrijk wanneer witte vliegen gastplanten detecteren. Een rood en blauw lichtspectrum leidt tot een afname van de populatie van gele spintmijten (Tetranychus urticae) op aardbeien. Deze kennis maakt het mogelijk om vallen voor plagen op te zetten, bijvoorbeeld door ze naar kleefstrips te lokken of weg te leiden van de gewassen.
Figuur 1: Californische trips ((Frankliniella occidentalis) op een bloemblad Bron: Ephytia
De intensiteit van het lichtspectrum
Een andere eigenschap van licht die insecten beïnvloedt, is de lichtintensiteit. Deze kan invloed hebben op hun voortbeweging, vruchtbaarheid en overleving. Zo wordt bijvoorbeeld het opstijggedrag van trips en witte vliegen deels gereguleerd door lichtintensiteit. Daarnaast is waargenomen dat het aantal eieren dat door de roofmijt Neoseiulus cucumeris wordt gelegd, toeneemt naarmate de lichtintensiteit hoger is.
Fotoperiode
Een laatste essentiële eigenschap van licht die de ontwikkeling van insecten kan beïnvloeden, is de fotoperiode. Deze kan hun natuurlijke ritmes verstoren, met name diapauze(*) en migratie. Zo gaat de koolwittevlieg (Aleyrodes proletella) in diapauze(*) wanneer de fotoperiode wordt teruggebracht tot minder dan 15 uur per dag.
(*) Diapauze: een rustfase waarin de ontwikkeling van een insect wordt stilgelegd als reactie op ongunstige omgevingsomstandigheden.
Figuur 2: witte vliegen op tomatenbladeren Bron: Blancard, 2015
Licht: een indirect effect op insectenplagen
Naast de effecten op de biologie en levenscycli van insecten, stimuleert licht ook de afweersystemen van planten. De synthese van secundaire metabolieten wordt opgewekt door diverse golflengtes, zoals UV-A en B, blauw, groen en rood licht. Sommige van deze moleculen maken deel uit van het afweersysteem van de plant en kunnen giftig zijn voor plagen. Bovendien leidt blootstelling van planten aan verschillende golflengtes tot fysieke en fysiologische veranderingen die hen meer of minder aantrekkelijk kunnen maken voor insecten. Interacties tussen planten en plagen zijn complex en sterk afhankelijk van de soort. Elk insect reageert anders op blootstelling aan een specifieke secundaire metaboliet.
Lichtbeheer is een essentiële parameter voor het succes van een teelt, omdat het zowel de opbrengst verhoogt als de kwaliteit verbetert. Daarnaast bevordert het de natuurlijke regulering van gewasplagen. Een goed lichtbeheer is echter cruciaal, omdat de kenmerken van het lichtspectrum ook invloed kunnen hebben op nuttige insecten. Nieuwe technologieën voor tuinbouwbelichting maken het mogelijk om armaturen live te beheren en het lichtspectrum aan te passen aan de behoeften.
